Tor, darkweb – z tymi nazwami zetknęło się wiele osób, zazwyczaj w kontekście dosyć niepokojących doniesień, brzmiących niczym miejskie legendy. Co prawda w każdej legendzie jest ziarno prawdy, jednak usługi te mogą być przydatne dla każdego, głównie dzięki możliwości pozostania anonimowym. Czym w ogóle jest Tor? W jaki sposób anonimowość przezeń zapewniana może być przydatna dla przeciętnego użytkownika? A przede wszystkim: jak bezpiecznie korzystać z przeglądarki Tor?
Cyfrowe ślady
Anonimowość w Internecie jest iluzją. To pozornie truizm, ale wiele osób nadal nie zdaje sobie sprawy, jaki ogrom informacji zbierają o nas strony i usługi Internetowe – chociażby zakupy, odwiedzone strony, wyszukiwanie, lokalizacja.
Wykorzystują je np. reklamowi giganci. Każdy zauważył, że wystarczy wyszukać jakiś produkt, by później być wręcz atakowanym przez jego reklamy. I nie pomoże tu korzystanie z trybu incognito (prywatnego) w przeglądarce.
Ponadto w niektórych krajach na podstawie zebranych danych można stać się ofiarą dyskryminacji, przejawiającej się zarówno poprzez różne ceny produktów w zależności od miejsca zamieszkania, jak i na przykład przez mniej korzystne oferty ubezpieczeń proponowane osobom, których “cyfrowy ślad” wskazuje na zły stan zdrowia lub styl życia określany jako “ryzykowny”.
Korzystanie z Tor zapewnia w praktyce równy dostęp do rozmaitych, całkowicie legalnych towarów i usług.
Dodatkowo umożliwia on kontakt ze “światem zewnętrznym” osobom żyjącym w państwach takich jak Chiny, czy Korea Północna, gdzie Internet jest cenzurowany, a obejście obostrzeń może wiązać się z poważnymi konsekwencjami dla użytkownika.
Czym jest Tor?
Najprościej mówiąc – jest to przeglądarka Firefox zmodyfikowana w sposób pozwalający na anonimowe korzystanie z Internetu. Dotyczy to przede wszystkim lokalizacji serwera – dana strona zauważa wizytę, ale lokalizuje połączenie jako pochodzące z innego kraju niż w rzeczywistości. W ten sposób korzystając z przeglądarki Tor w Polsce możemy niejako “oszukać” serwer, który odnotuje adres IP jako pochodzący np. z Australii lub Islandii.
Nazwa “Tor” jest skrótowcem rozwijanym do nazwy “The Onion Router“. Odnosi się do wielowarstwowego szyfrowania zapytań do serwera, a następnie ich odszyfrowywania. Pakiety danych są “odbijane” od kolejnych komputerów ochotników, zwanych “węzłami”. Tworzy się swoisty labirynt, dzięki któremu niemożliwe staje się określenie pochodzenia zapytania. Użytkownik pozostaje anonimowy, jego adres IP ukryty, a wszelkie pozostawione ślady – zatarte. (zobacz: sprawdź swój adres IP na IP.pc.pl)
Dzięki technologii Tor można także utrzymać stronę internetową na serwerze, którego nie da się zlokalizować. To właśnie stoi u podstaw funkcjonowania dark webu, będącego częścią sieci dostępną wyłącznie za pośrednictwem Tor.
Jak zacząć i bezpiecznie korzystać z Tor?
Wystarczy pobrać plik i go zainstalować, podobnie jak w przypadku pobierania dowolnej innej przeglądarki.
Warto zwrócić uwagę, że całkowicie normalnym zjawiskiem jest wolniejsze działanie Tor w porównaniu ze “standardową” siecią. Jest ona wielokrotnie szyfrowana, a dane przechodzą przez szereg serwerów, co powoduje obniżenie prędkości.
W “zwykłym” Internecie powinniśmy być ostrożni, ufać innym w ograniczonym stopniu oraz pamiętać o antywirusach. Te same zasady obowiązują w dark webie – tylko bardziej.
Przede wszystkim korzystając z Tor, należy:
– wyłączyć wszelkiego rodzaju wtyczki, szczególnie oparte na Flashu,
– wyłączyć pobieranie za pośrednictwem torrentów.
– nigdzie i nikomu nie podawać danych pozwalających na określenie naszej tożsamości,
– korzystać wyłącznie z zaufanego urządzenia.
Czym są strony .onion?
Są to witryny, do których dostęp jest możliwy jedynie za pomocą Tor. Adres kończący się na .onion świadczy o ukrytej usłudze wchodzącej w skład tzw. “deep web”.
Należy pamiętać, że duża część z nich może zawierać nielegalne materiały lub być w posiadaniu oszustów, dlatego należy wobec nich zachować szczególną ostrożność.
Duża część witryn .onion jest zabezpieczona, np. koniecznością przepisywania kodów captcha.
Czy Tor jest alternatywą dla sieci VPN?
Zarówno Tor, jak i VPN są narzędziami mającymi na celu anonimowe korzystanie z sieci.
VPN opiera się na zdalnych serwerach, z którymi łączone są urządzenia, jak również szyfrowaniu (zobacz: co to jest VPN na VPN.co.pl). Dzięki temu wyśledzenie aktywności i lokalizacji użytkownika staje się niemożliwe, podobnie jak w Tor.
Korzystanie z sieci VPN jest płatne, w przeciwieństwie do Tor. VPN oferuje jednak znacznie szybsze połączenie i zawiera kill switch – ochronę przed wyciekiem danych.
Ponadto warto pamiętać, że korzystanie z Tor może zostać wykryte przez dostawcę sieci i organy nadzorujące. Może to doprowadzić do umieszczenia użytkownika na liście obserwowanych, ponieważ jest traktowane jako podejrzana aktywność.
Z tego powodu warto połączyć Tor i VPN. Dzięki temu poziom anonimowości, jak również bezpieczeństwo zostaną zauważalnie zwiększone.
Powyższe względy nie zmieniają faktu, że Tor jest opcją, z której zdecydowanie warto korzystać, szczególnie jeżeli nie chcemy udostępniać podmiotom swoich danych, lub po prostu korzystać z pełnej wolności w Internecie.
